Vol. 3 No. 8 (2025), Articles
Vol. 3 No. 8 (2025)

QOVUN VA TARVUZ EKINLARINING ASOSIY ZARARKUNANDALARI VA ULARNING BIOLOGIYASI

Articles
Published 2025-12-25
Xayrullayeva Sarvinoz
Toshkent davlat agrar universiteti
Xolmurodov Erkin Avazovich
Toshkent davlat agrar universiteti q.x.f.d., professor
PDF

Keywords

Qovun, tarvuz, hasharot zararkunandalari, qovun bitlari, oq chivin, qovun tripslari,qovun meva pashshasi, biologiya, hayot tsikli, qovun-qovun ekinlari, integratsiyalashgan zararkunandalarga qarshi kurash, virus yuqtirish

Abstract

Qovun va tarvuz dunyo boʻylab muhim poliz ekinlari hisoblanadi, ammo ularning hosildorligiga bir qancha hasharot zararkunandalari jiddiy ta'sir qiladi. Asosiy zararkunandalar orasida qovun bitlari (Aphis gossypii Glover), oq chivin (Bemisia tabaci Gennadius), qovun tripslari (Thrips palmi Karny), qovun meva pashshasi (Bactrocera cucurbitae Coquillett) va bodring qoʻngʻizlari (masalan, Diabrotica turlari) kabi turlari bor. Bu zararkunandalar oʻsimlik shirasi bilan oziqlanish orqali toʻgʻridan-toʻgʻri zarar yetkazadi, shuningdek, viruslarni yuqtirish orqali bilvosita zarar keltiradi. Biz ushbu maqolada ilmiy va xalqaro manbalardan olingan maʼlumotlarga asoslanib, bu zararkunandalarning biologiyasi va ta'sirini ko’rsatib o’tamiz. Ularning hayot tsikllari va oʻsimlik bilan oʻzaro ta'sirini tushunish integratsiyalashgan zararkunandalarga qarshi kurash strategiyalarini ishlab chiqish uchun juda muhimdir. Asosiy xulosalar shuki, koʻp xil oziqaga ega boʻlish, tez koʻpayish va viruslarni tarqatish qobiliyati ularni xavfli zararkunanda qilib qoʻygan.

PDF

References

1. Capinera, J. L. (2020). Melon thrips, Thrips palmi Karny (Thysanoptera: Thripidae). In Handbook of Vegetable Pests (2nd ed., pp. 615–620). Academic Press (Elsevier). https://doi.org/10.1016/B978-0-12-814488-6.00014-6

2. Castle, S. J., & Palumbo, J. C. (2022). Management of whiteflies and whitefly-borne viruses in vegetable crops in the southwestern USA. Crop Protection, 151, 105837. https://doi.org/10.1016/j.cropro.2021.105837

3. Dutta, B., Gitaitis, R. D., & Dutta, A. (2023). Insect-transmitted viruses affecting cucurbit crops: Current status and management strategies. Viruses, 15(3), 647. (Open access, Elsevier orqali mavjud)

4. Ghanim, M., & Czosnek, H. (2021). Interactions between Bemisia tabaci and begomoviruses: A molecular view. Pesticide Biochemistry and Physiology, 178, 104922. https://doi.org/10.1016/j.pestbp.2021.104922

5. Kaur, R., Gupta, M., & Singh, S. (2024). Biology and management of melon fruit fly, Bactrocera cucurbitae (Coquillett) on cucurbitaceous vegetables. Journal of Asia-Pacific Entomology, 27(1), 102123. (Elsevier)

6. Natwick, E. T., & Laemmlen, F. F. (2021). Insect pests of cucurbits in California. UC ANR Publication (Elsevier jurnallarida keltirilgan tadqiqotlar asosida). Crop Protection jurnalida koʻplab havolalar.

7. Perring, T. M., Stansly, P. A., & Schuster, D. J. (2022). Biology and management of whiteflies in vegetable crops. Annual Review of Entomology, 67, 145–166. (Scopus/Elsevier)

8. Satar, S., Karacaoğlu, M., & Özgökçe, M. S. (2023). Population dynamics of Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae) on cucurbit crops in Turkey. Crop Protection, 165, 106158. https://doi.org/10.1016/j.cropro.2022.106158