Abstract
Ushbu tadqiqot O‘zbekistonning o‘tloq alluvial tuproqlarida sho‘r yuvish me’yorlarining tuproq sho‘rlanish ko‘rsatkichlariga ta’sirini o‘rganishga bag‘ishlangan. Tadqiqot maqsadi irrigatsiya suvlarining turli miqdorlarida sho‘rlarni yuvish samaradorligini baholash va optimal sho‘r yuvish me’yorlarini aniqlashdir. Dala tajribalari 2024-2025 yillarda o‘tkazildi. Tajribalar 4 variantda amalga oshirildi: nazorat varianti (sug‘orilmagan), 5000 m³/ga, 7500 m³/ga va 10000 m³/ga sho‘r yuvish me’yorlari bilan. Tuproq namunalari 0-30, 30-60, 60-90 va 90-120 sm chuqurlikdan olindi. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, sho‘r yuvish me’yorlarining oshishi bilan tuproqdagi umumiy tuzlar miqdori, xloridlar va sulfatlar konsentratsiyasi sezilarli darajada kamayadi. 10000 m³/ga me’yorida tuproqning 0-30 sm qatlamida umumiy tuzlar 0.45% dan 0.12% gacha (73.3% kamayish) pasaydi. Optimal sho‘r yuvish me’yori 7500-8500 m³/ga oralig‘ida aniqlandi, bu erda sho‘rsizlanish samaradorligi va suv sarfi o‘rtasida maqbul muvozanat ta’minlanadi.References
Рахимов Ш.Т., Норматов И.С. Засоление почв Узбекистана и пути его предотвращения. Ташкент: Фан, 2021. 256 с.
2. Кулдашев Г.У. Мелиоративное состояние орошаемых земель Сырдарьинской области // Почвоведение и агрохимия. 2022. №3. С. 45-52.
3. Тухтаев А.Р., Джумаев Б.Б. Промывка засоленных почв: теория и практика. Ташкент: ТашГАУ, 2020. 180 с.
4. Махмудов И.Э. Факторы засоления почв в условиях аридного климата // Вестник аграрной науки Узбекистана. 2021. №4. С. 15-22.
5. Юсупов Н.Р. Механизмы рассоления почв при промывке // Почвоведение. 2020. №6. С. 721-728.
6. Назаров К.К. Методы расчета промывных норм для засоленных почв. Ташкент: ТашИИИ, 2019. 145 с.
7. Ahmad S., Malik R.S. Leaching requirements for salt-affected soils in Pakistan // Soil Science. 2021. Vol. 186(3). P. 142-151.
8. Rezaei M., Soltani A. Optimal leaching fractions for saline soils in arid regions of Iran // Agricultural Water Management. 2022. Vol. 265. P. 107542.
9. Эргашев И.Т. Эффективность промывки среднезасоленных почв Ташкентской области // Агрохимия. 2021. №8. С. 54-60.
10. Сайдалиев Ф.С., Рахимов М.М. Оптимальные нормы промывки сильнозасоленных почв Самаркандской области // Мелиорация и водное хозяйство. 2023. №1. С. 22-29.