Vol. 3 No. 5 (2025), Articles
Vol. 3 No. 5 (2025)

QBE TILI ORQALI TASAVVUR, PROTSEDURA VA FUNKSIYALARNI YARATISH

Articles
Published 2025-11-10
Sobirjonov Behzod Qahramon o‘g‘li
Farg‘ona davlat universiteti Axborot texnologiyalari kafedrasi o‘qituvchisi
Numonjonov Ozodbek Nodirjon o‘g‘li
Farg‘ona davlat universiteti Axborot tizimlari va texnologiyalari yo‘nalishi 2-kurs talabasi
Nishonov Abbosbek Qahramonjon o‘g‘li
Farg‘ona davlat universiteti Axborot tizimlari va texnologiyalari yo‘nalishi 2-kurs talabasi
PDF

Keywords

QBE, Query By Example, Access, SQL, view, procedure, function, ma’lumotlar bazasi, vizual interfeys, ma’lumotlarni tahlil qilish, dasturlash.

Abstract

Ushbu ilmiy-uslubiy maqolada QBE (Query By Example) tili orqali ma’lumotlar bazalarida tasavvurlar (views), protseduralar (procedures) va funksiyalar (functions)ni yaratishning nazariy asoslari hamda amaliy jihatlari chuqur tahlil qilinadi. QBE — bu foydalanuvchilarga SQL sintaksisini qo‘lda yozmasdan, qulay vizual interfeys orqali so‘rovlar yaratish, ularni sinovdan o‘tkazish va natijalarni interaktiv ko‘rish imkonini beruvchi texnologiyadir.

Maqolada QBE tilining paydo bo‘lish tarixi, uning ma’lumotlar bazasi boshqaruv tizimlarida (xususan, Microsoft Access, FoxPro, Oracle Forms) tutgan o‘rni va afzalliklari yoritilgan. Shuningdek, maqolada foydalanuvchilar uchun SQL buyruqlarini avtomatik shakllantirish jarayoni, QBE muhitida ma’lumotlarni filtrlash, birlashtirish va tahlil qilish imkoniyatlari amaliy misollar bilan tushuntirilgan.

Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, QBE orqali yaratilgan tasavvurlar, protseduralar va funksiyalar foydalanuvchilarga dasturlash tajribasisiz ham ma’lumotlar ustida murakkab operatsiyalarni bajarish imkonini beradi. QBE tili o‘quv jarayonlarida, axborot tizimlari loyihalashda va ma’lumotlarni tahlil qilishda samarali vosita sifatida qo‘llanilishi mumkin.

PDF

References

1. Date C.J. An Introduction to Database Systems – 8th Edition, Pearson, 2003. – P. 45–78.

2. Pratt P.J., Adamski J.J. Concepts of Database Management – Cengage Learning, 2019. – P. 112–145.

3. Rob P., Coronel C. Database Systems: Design, Implementation, and Management – Cengage, 2020. – P. 200–235.

4. Microsoft Docs. Query By Example (QBE) Overview – https://learn.microsoft.com – (murojaat qilingan sana: 2025-yil 1-noyabr).

5. TutorialsPoint. QBE in MS Access – https://www.tutorialspoint.com – (murojaat qilingan sana: 2025-yil 1-noyabr).

6. GeeksforGeeks. SQL View, Procedure, Function Concepts – https://www.geeksforgeeks.org – (murojaat qilingan sana: 2025-yil 2-noyabr).

7. W3Schools. MS Access Query Examples – https://www.w3schools.com – (murojaat qilingan sana: 2025-yil 2-noyabr).