Keywords
Abstract
Yurak-qon tomir kasalliklari (YQTK) dunyo bo‘yicha o‘lim va nogironlikka olib keluvchi yetakchi kasalliklar qatoriga kiradi. Bu kasalliklar orasida yurak ishemik kasalligi, arterial gipertenziya, insult, miokard infarkti, yurak yetishmovchiligi va boshqa holatlar mavjud. So‘nggi yillarda ushbu kasalliklarning yoshlar orasida ham ortib borayotgani global sog‘liqni saqlash tizimi uchun jiddiy muammo sifatida baholanmoqda. Ushbu maqolada yurak-qon tomir kasalliklarining asosiy xavf omillari — noto‘g‘ri ovqatlanish, jismoniy harakatsizlik, chekish, spirtli ichimliklarni suiiste’mol qilish, surunkali stress va genetik moyillik tahlil qilinadi. Shuningdek, ushbu kasalliklarning oldini olishda sog‘lom turmush tarzi, muntazam tibbiy ko‘rik, parhez, jismoniy faollik va psixologik barqarorlikning ahamiyati yoritiladi.
Maqola sog‘liqni saqlash sohasi xodimlari, tibbiyot talabalari hamda keng jamoatchilik uchun yurak-qon tomir kasalliklarini erta profilaktika qilish bo‘yicha ilmiy-nazariy va amaliy tavsiyalarni taqdim etadi.
References
1. World Health Organization. Cardiovascular diseases (CVDs) – Key facts. WHO. 2024. https://www.who.int
2. Yusuf, S., Reddy, S., Ounpuu, S., Anand, S. Global burden of cardiovascular diseases. Circulation. 2001;104(23):2746–2753.
3. Мусаев, Ш.Р. Кардиология. – Тошкент: Тиббиёт, 2020. – 412 б.
4. Braunwald, E. Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 11th ed. Philadelphia: Elsevier; 2019.
5. European Society of Cardiology. ESC Guidelines on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice. 2021.
6. Narkhoziev, B. X., & Komilov, A. A. Yurak qon-tomir kasalliklarining profilaktikasi. O‘zbekiston tibbiyot jurnali, 2023, №1, 42–47.
7. Тиллаев, И.Ю. Артериал гипертония ва унинг оқибатлари. – Самарқанд: САМТИ нашриёти, 2022. – 188 б.
8. Tillyashaykhov, M., & Gafurov, B. Cardiovascular disease risk factors in Uzbekistan: challenges and interventions. Central Asian Journal of Medicine, 2021, Vol. 6(2), 75–83.