Vol. 1 No. 4 (2024), Articles
Vol. 1 No. 4 (2024)

GENETIK ALGORITMLAR VA ULARNING BOSQICHLARI

Articles
Published 2024-12-10
Onarqulov Maqsadjon Karimberdiyevich
Farg ‘ona davlat unversiteti Amaliy matematika va informatika kafedrasi dotsenti maxmaqsad@gmail.com
Yusupov Mirsaid Abdulaziz o’g’li
Farg ‘ona davlat unversiteti Amaliy matematika va informatika kafedrasi o’qituvchisi mirsaidbeky@gmail.com
Mamazokirov Doniyorbek Karimjon o’g’li
Farg’ona davlat unversiteti Fizika-matematika fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-bosqich talabasi mamazokirovdoniyor5@gmail.com
PDF

Keywords

Genetik algoritm, optimizatsiya, seleksiya, krossing, mutatsiya, elitizm, evolyutsiya jarayoni, fitness funksiyasi.

Abstract

Ushbu maqola genetik algoritm (GA) ning asosiy tamoyillari va uning ishlash bosqichlarini ko‘rib chiqadi. Genetik algoritmlar biologik evolyutsiya jarayonidan ilhomlanib, murakkab optimizatsiya masalalarini yechishda keng qo‘llaniladi. Maqolada GA ning boshlang‘ich populyatsiyani yaratish, moslik funksiyasini hisoblash, seleksiya, krossing, mutatsiya va elitizm kabi asosiy bosqichlari batafsil tushuntirilgan. Har bir bosqichning vazifasi, algoritmni yanada samarali qilish va optimal echimlarni topish uchun qanday ishlashini tushuntiradi. Shuningdek, maqolada genetik algoritmning amaliyotdagi qo‘llanilishi va uning imkoniyatlari haqida misollar keltirilgan. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, genetik algoritmlar murakkab tizimlar va optimizatsiya masalalarini hal qilishda samarali yondoshuvni ta'minlaydi.

PDF

References

1. Holland, J. H. (1975). Adaptation in Natural and Artificial Systems.

Bu kitob genetik algoritmlar tamoyillarini asoslab bergan dastlabki asar hisoblanadi. Holland tabiatdagi evolyutsion jarayonlarni algoritmlarda qo'llash bo'yicha asosiy g'oyalarni taklif qilgan.

2. Goldberg, D. E. (1989). Genetic Algorithms in Search, Optimization, and Machine Learning.

Bu kitob genetik algoritmlarni amaliy dasturlash va optimallashtirishga qo'llash bo'yicha ko'plab misollarni o'z ichiga oladi. Genetik algoritmning ishlash bosqichlarini batafsil bayon qiladi.

3. Mitchell, M. (1996). An Introduction to Genetic Algorithms.

Ushbu kitobda genetik algoritmlar haqidagi nazariy ma'lumotlar sodda va tushunarli tilda keltirilgan. Shuningdek, algoritmning muhim jihatlari va ularni qanday ishlab chiqish kerakligi tushuntiriladi.

4. Eiben, A. E., & Smith, J. E. (2003). Introduction to Evolutionary Computing.

Bu kitobda genetik algoritmlar bilan birga evolyutsion hisoblashning boshqa turlari ham yoritilgan. Algoritmni loyihalash va turli amaliy masalalarga tatbiq etish bosqichlari keltirilgan.

5. Bäck, T., Fogel, D. B., & Michalewicz, Z. (1997). Handbook of Evolutionary Computation.

Ushbu qo'llanma genetik algoritmlar va ularning qo'llanilish sohalari haqida keng ma'lumot beradi. Ko'p turdagi evolyutsion algoritmlarning ishlash tamoyillari va bosqichlari yoritilgan.

6. https://www.google.com/imgres?imgurl=https%3A%2F%2Fcf3.ppt-online.org%2Ffiles3%2Fslide%2Fq%2FqwLeTEXZBIMYv5ajGfn1imzoWCNcbUtr7V0uJA%2Fslide-12.jpg&tbnid=_YEnlXq2eDXZlM&vet=1&imgrefurl=https%3A%2F%2Fen.ppt-online.org%2F1139312&docid=HKtGnlyU-aP-AM&w=1024&h=574&itg=1&hl=uz-UZ&source=sh%2Fx%2Fim%2Fm1%2F4&kgs=59b78006c23b0413&shem=abme%2Ctrie

7. https://chatgpt.com/c/6745b723-c374-800d-9213-960491fcd46b