Keywords
Abstract
Ushbu maqolada Fe(II) va Ni(II) ionlarining benztriazol va ayrim diaminlar, jumladan, etilendiamin va fenilendiamin bilan aralash ligandli kompleks birikmalar hosil qilishi, ularning sintezi, tuzilishi hamda ba’zi fizik-kimyoviy xossalari o‘rganildi. Komplekslar suvli muhitda sintez qilindi va cho‘kma holida ajratib olindi. Ularning strukturasi IR-spektr, UV-visible spektroskopiya, vizual kuzatuvlar va elementar analiz orqali aniqlab chiqildi.IR spektrlarida ligandlarning metall markazga bog‘langanligini ko‘rsatuvchi asosiy tebranish chiziqlari aniqlandi. UV-visible spektral tahlillar asosida komplekslarning d–d o‘tishlari baholandi va ularning yuqori yoki past spinli holatdagi konfiguratsiyasi taxmin qilindi. Sintez qilingan komplekslarning ranglari, eruvchanlik holati, termik barqarorligi va erituvchilardagi xatti-harakatlari eksperimental tarzda kuzatildi. Fe(II) komplekslari jigarrang, Ni(II) komplekslari esa yashil rangga ega bo‘lib, ular polar erituvchilarda nisbatan yaxshi erish xususiyatiga ega ekani aniqlandi.
Komplekslarning barqarorligi va potensial qo‘llanilish sohalari haqida muhokama yuritildi. Ayniqsa, ushbu birikmalarni korroziyaga qarshi vosita, katalizator yoki biologik faol moddalar sifatida ishlatish istiqbollari ko‘rib chiqildi. Ushbu tadqiqot natijalari kelgusida yanada chuqurroq spektroskopik va termik tahlillar olib borishga asos yaratadi
References
1. Cotton, F.A., Wilkinson, G.
Advanced Inorganic Chemistry (5th Edition).
Wiley-Interscience, 1988. — B. 866–870.
2. Housecroft, C.E., Sharpe, A.G.
Inorganic Chemistry (4th Edition).
Pearson Education, 2012. — B. 558–569.
3. Nakamoto, K.
Infrared and Raman Spectra of Inorganic and Coordination Compounds (6th Edition).
Wiley, 1997. — B. 134–145.
4. Greenwood, N.N., Earnshaw, A.
Chemistry of the Elements (2nd Edition).
Butterworth-Heinemann, 1997. — B. 1090–1101.
5. Ермаков А.И., Колтунов В.С.
Координационная химия: Учебное пособие для вузов.
Москва: Химия, 2003. — Б. 213–222.
6. O‘zbekiston Milliy Ensiklopediyasi.
"Kimyo" jildi. Toshkent, 2004. — B. 187–189.
7. Alimov A.F., Xolmatov M.A.
Koordinatsion birikmalar kimyosi.
Toshkent: Fan, 2011. — B. 45–52.
8. Yusupova, G.T.
“Fe(II) va Ni(II) komplekslarining biologik faolligi va tuzilishi.”
Kimyo va biologiya ilmiy jurnali, №3, 2020. — B. 66–71.
Internet manbalari
9. D.I. Mendeleyev nomidagi Rossiya kimyo-texnologiya universiteti rasmiy sayti.
Benztriazol asosidagi komplekslar haqida ma’lumot
https://www.chemtech.ru/articles/benzotriazole-complexes
10. ScienceDirect ilmiy maqolalar bazasi.
"Synthesis and characterization of mixed-ligand Ni(II) complexes"
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0020169319303206 Xalqaro kimyo yangiliklari sayti – Chemistry World.
"Coordination compounds and their applications in modern chemistry."
https://www.chemistryworld.com/news/coordination-compounds-update-2024
11. O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi – rasmiy axborot portali.
"Yangi avlod kompleks birikmalarining sintezi laboratoriyalarda"