Abstract
Dunyo aholisi ortishi, oziq-ovqatga bo’lgan talab ham kundan-kunga oshib borishi bilan bir qatorda, kundalik chiqindilar jumladan maishiy va qishloq xo’jaligi chiqindilarining miqdori ham oshib bormoqda. Aholining ehtiyojlarini qondirish, ekologik toza maxsulot yetishtirish bugungi kundagi dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Bunga yechim sifatida ko’plab davlatlarda organik chiqindilarni kompostlash (parchalash) va organik o’g’it sifatida tuproqqa qo’llash orqali yuqori hosil olish va ekologik toza maxsulot yetishtirish bo’yicha ko’plab tajribalar olib borilgan. Har bitta tajribada turlicha natijalar olingan bo’lib, asosiy e’tibor chiqindilar miqdorini kamaytirish va hosil bo’lgan biogumusni tuproqqa qo’llash orqali hosilni ko’paytirishga qaratilgan.
References
1. Waqas, M. et al. Composting Processes for Agricultural Waste Management: A Comprehensive Review. Processes at https://doi.org/10.3390/pr11030731 (2023).
2. Shilev, S., Naydenov, M., Vancheva, V. & Aladjadjiyan, A. Composting of food and agricultural wastes. Util. By-Products Treat. Waste Food Ind. 283–301 (2007) doi:10.1007/978-0-387-35766-9_15.
3. Mengqi, Z., Shi, A., Ajmal, M., Ye, L. & Awais, M. Comprehensive review on agricultural waste utilization and high-temperature fermentation and composting. Biomass Convers. Biorefinery 13, 5445–5468 (2023).
4. Kulcu, R. & Yaldiz, O. Determination of aeration rate and kinetics of composting some agricultural wastes. Bioresour. Technol. 93, 49–57 (2004).
5. De Corato, U. Agricultural waste recycling in horticultural intensive farming systems by on-farm composting and compost-based tea application improves soil quality and plant health: A review under the perspective of a circular economy. Sci. Total Environ. 738, 139840 (2020).
6. Zhang, J. et al. Effects of physico-chemical parameters on the bacterial and fungal communities during agricultural waste composting. Bioresour. Technol. 102, 2950–2956 (2011).
7. Külcü, R. & Yaldiz, O. The composting of agricultural wastes and the new parameter for the assessment of the process. Ecol. Eng. 69, 220–225 (2014).
8. Bian, B. et al. Pilot-scale composting of typical multiple agricultural wastes: Parameter optimization and mechanisms. Bioresour. Technol. 287, 121482 (2019).
9. Pergola, M. et al. Composting: The way for a sustainable agriculture. Appl. Soil Ecol. 123, 744–750 (2018).