Vol. 2 No. 9 (2025), Articles
Vol. 2 No. 9 (2025)

BANKLARNING KIBERXAVFSIZLIGI: RAQAMLI MOLIYA DUNYOSIDA XAVF VA IMKONIYATLAR

Articles
Published 2025-05-19
Xidirov Ulug‘bek Gulboy o‘g‘li
Toshkent xalqaro moliyaviy boshqaruv va texnologiyalar universiteti Bank ishi va audit yo‘nalishi 2-kurs talabasi
PDF

Keywords

Kiberxavfsizlik, Bank tizimlari, Raqamli moliya, Phishing (aloqa orqali aldatish), DDoS hujumlari, Malware (zararli dasturlar), Ma'lumotlar o'g'irlanishi, Ko‘p faktorli autentifikatsiya (MFA), Ma'lumotlarni shifrlash, Sun'iy intellekt (AI), Mashina o‘rganish, Blokcheyn texnologiyasi, Kiberhujumlar, Xavfsizlik choralarini joriy etish, Tarmoq monitoringi, Penetratsion testlar, Foydalanuvchi ta'limi, Xavfli faoliyatni aniqlash

Abstract

Ushbu maqola banklarning kiberxavfsizlik sohasidagi dolzarb masalalarni tahlil qiladi va raqamli moliya dunyosida yuzaga kelayotgan yangi xavf-xatarlarni muhokama qiladi. Banklar va moliyaviy institutlar uchun kiberhujumlar, ma'lumotlar o‘g‘irlanishi, soxta operatsiyalar, va boshqa virtual tahdidlar jiddiy xavf tug‘diradi. Maqolada, shu bilan birga, banklarning o‘z tizimlarini himoya qilish uchun joriy qilayotgan ilg‘or xavfsizlik chora-tadbirlaridan, jumladan, ma'lumotlarni shifrlash, ko‘p faktorli autentifikatsiya (MFA), tarmoqni monitoring qilish va penetratsion testlar kabi texnologiyalardan foydalanishlari haqida so‘z yuritiladi. Shuningdek, yangi texnologiyalar, masalan, sun'iy intellekt (AI) va mashina o‘rganish, blokcheyn texnologiyasi kabi innovatsion yondashuvlar orqali banklar kiberhujumlarning oldini olishga harakat qilmoqdalar. Maqola, banklar va foydalanuvchilar o‘rtasida hamkorlikning ahamiyatini ta'kidlab, kiberxavfsizlikni ta'minlashda faqat texnologik yondashuvlar emas, balki ta'lim va ongli xatti-harakatlarni ham muhim rol o‘ynashini ko‘rsatadi. Maqola bank tizimlarining xavfsizligini ta'minlash bo‘yicha zamonaviy yondashuvlar va texnologiyalarni tahlil qilishga qaratilgan.

PDF

References

1. S.K.Ganiev, A.A.Ganiev, Z.T.Xudoyqulov. Kiberxavfsizlik asoslari: O’quv qo’llanma. – T.: «Aloqachi», 2020, 221 bet.

2. Ismoilov, U. (2023). Raqamli to‘lov tizimlari va ularning O‘zbekiston moliyaviy xizmatlariga ta’siri. O‘zbekiston moliya bozori, 14(1), 59-78.

3. “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi qonun, 05.11.2019 yildagi O‘RQ-580-son

4. Axadjon o‘g‘li, A. A., & Tursunboy o‘g‘li, N. J. (2023). SANOATNING YAIMGA TA’SIRINI BAHOLASH. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 290-293.

5. Axadjon o‘g‘li, A. A. (2023). RAQAMLI IQTISODIYOTNING RIVOJLANISHDAGI O ‘RNI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 271-273.

6. Axadjon o‘g‘li, A. A. (2023). ZAMONAVIY AXBOROT-KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARINING MUAMMOLARI VA YECHIMLARI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 333-338.

7. Azamjon o’g’li, U. A., & Axadjon o‘g‘li, A. A. (2023). Sun'iy intellekt va raqamli iqtisodiyot rivojlanishi. Qo ‘qon universiteti xabarnomasi, 1, 73-75.

8. Tursunboy o‘g‘li, N. J., & Axadjon o‘g‘li, A. A. (2023). O ‘zbekistonning jahon savdo tashkilotiga a’zo bo ‘lish uchun uzoq yo ‘li va xitoy tajribasi. Qo ‘qon universiteti xabarnomasi, 1, 43-47.

9. Ahrorjon, A., & Gafurov, X. (2023). IQTISODIY SIYOSATNING RIVOJLANISHIDA FISKAL VA PUL-KREDIT SIYOSATI. Qo ‘qon universiteti xabarnomasi, 310-313.

10. Otto, M., & Thornton, J. (2023). CHATGPTNING IQTISODIYOTGA TA’SIRI: SUN’IY INTELLEKTNING KASBIY MEHNAT BOZORIGA TA’SIRI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 7, 65-71.

11. Akhrorjon, A., & Oybek, A. (2023). ISLAMIC FINANCE PROBLEMS AND SOLUTIONS: Study guide. AMAZON PUBLICATION ISBN-13: 9798863282282, 1, 200.

12. Akhmadjonov, O. X. (2023). ISLOMIY MOLIYA BARQARORLIK OMILLARI: EKONOMETRIK TAHLILLAR VA DALILLAR. Educational Research in Universal Sciences, 2(9), 74-94.

13. Axrorjon, A., & Maxliyoxon, O. (2024). TA’LIM SIFATI OSHISHIDA JSTNING O ‘RNI. YANGI O ‘ZBEKISTONDA IJTIMOIY-INNOVATSION TADQIQOTLAR, 2(1), 113-118.

14. Акабирходжаева, Д. Р., & Абдуллаев, А. А. (2024). ВЛИЯНИЕ СОВРЕМЕННЫХ ТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ ИННОВАЦИЙ НА РАЗВИТИЕ МИРОВОГО ФИНАНСОВОГО РЫНКА. Экономика и социум, (11-1 (126)), 729-739.

15. Akabirxodjayeva, D., & Abdullayev, A. (2024). TEXNOLOGIK INNOVATSIYALARNING JAHON MOLIYA BOZORINING RIVOJLANISHIGA TA’SIRI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 13, 89-96.

16. Akhrorjon, A., & Oybek, A. (2023). SUN'IY INTELLEKT (AI) VA ISLOM MOLIYASI. Qo ‘qon universiteti xabarnomasi, 188-190.

17. Keldiboyeva, Z. M. Q., & Abdullaev, A. A. O. G. L. (2022). Inklyuziv ta’limga bo’lgan ehtiyojlar va sabablar, inklyuziv ta’limga jalb qilish. Science and Education, 3(11), 704-711.

18. Oybek, A., Abdullaev, A., Mavlonbekov, X., & Sharifjonov, Z. (2023). ISLOM MOLIYASIDA MUSHORAKA SHARTNOMASI. Umumjahon fanlari bo ‘yicha ta'lim tadqiqotlari, 2(1), 593-599.

19. Turanboyev, B., Abdupattayev, A., & Abdullaev, A. (2023). INFLYATSIYANING QIMMATLI QOG'OZLAR DAROMADIGA TA'SIRI. Yosh tadqiqot Jurnali, 2(2), 88-100.

20. Akhmadjonov, O. X. (2023). ISLOM BANK TIZIMI UCHUN SHARTNOMA HUQUQI VA ASOSIY TAMOYILLARI. Educational Research in Universal Sciences, 2(5), 600-613.

21. Abdullaev, A. (2022). BOBUR VA BOBURIYLAR SULOLASINING JAHON SIVILIZATSIYASINING YANGILANISHIGA QO ‘SHGAN HISSASI. NEW RESEARCH ON THE WORKS OF ALISHER NAVOI AND ZAHIRUDDIN MUHAMMAD BABUR, 1.

22. Xusanovich, A. O. (2023). MALAYZIYADA ISLOMIY MOLIYA, TOʻGʻRIDAN-TOʻGʻRI XORIJIY INVESTITSIYALAR VA IQTISODIY RIVOJLANISH OʻRTASIDAGI MUNOSABATLARNING EKONOMETRIK TAHLILI ASOSIDA OʻZBEKISTON UCHUN TAVSIYALAR. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 7, 60-64.

23. Mulaydinov, F. (2024). Application, place and future of digital technologies in the educational system. Nordik ilmiy-amaliy elektron jurnali.

24. Jumanova, S. (2024). Analysis of PISA test results in Uzbekistan and prospects of preparing primary education students for PISA test. Nordik ilmiy-amaliy elektron jurnali.

25. Ikromjonovna, J. S., & Axadjon o‘g‘li, A. A. (2023). O ‘ZBEKISTONDA PISA TESTI NATIJALARI VA BOSHLANG ‘ICH TA’LIM O ‘QUVCHILARINI BU TESTGA TAYYORLASH ISTIQBOLLARI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 9, 159-162.

26. Turanboyev, B., & Abdullayev, A. (2023). DAVLAT, KORXONA VA TASHKILOTLAR BYUDJETINI TO ‘G ‘RI TAQSIMLASH TENDENSIYALARI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(4), 304-309.

27. Akhrorjon, A., & Maxliyoxon, O. (2024). IMPACT, RESULTS AND CONSEQUENCES OF WTO ACCESSION ON THE EDUCATION SYSTEM. International Multidisciplinary Journal of Universal Scientific Prospectives, 2(1), 6-15.

28. Abdullaev, A., & Odilova, M. (2024). The Role of WTO in İmproving the Quality of Education. Yosh Tadqiqotchi Jurnali, 3(1), 140-148.

29. Gulboy o‘g, X. U. B. (2025). AKSIYADORLIK TIJORAT BANKLARINING RIVOJLANISHIDA XALQARO STANDARTLARINING RO ‘LI. ZAMIN ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI, 1(3), 52-56.