Vol. 2 No. 8 (2025), Articles
Vol. 2 No. 8 (2025)

HASH MA’LUMOTLAR TUZILMASI VA UNING METODLARI BILAN ISHLASH.

Articles
Published 2025-05-14
Abdullayev Shaxboz Solijon o‘g‘li
FarDU Axborot texnologiyalari kafedrasi katta o‘qituvchisi
Qosimjonova Sadoqat Elmurod qizi
Farg‘ona davlat universiteti Axborot tizimlari va texnologiyalari yo‘nalishi 1-kurs talabasi
PDF

Keywords

Hash ma‘lumotlar tuzilmasi, hash funksiyasi, key-value juftligi, metodlar, ma‘lumotlarni qidirish, samaradorlik.

Abstract

Hash ma‘lumotlar tuzilmasi — bu ma‘lumotlarni samarali saqlash va tezkor qidirish uchun ishlatiladigan muhim ma‘lumotlar strukturasidir. Hash funksiyasi yordamida ma‘lumotlar indekslanadi, bu esa ularni tezkor topish imkonini beradi. Hash ma‘lumotlar tuzilmasi asosan "key-value" (kalit-qiymat) juftliklari ko‘rinishida saqlanadi. Bu tuzilma Python, Java va boshqa dasturlash tillarida keng qo‘llaniladi. Hash tuzilmasining metodlari, masalan, put(), get(), remove(), containsKey() kabi metodlar orqali ma‘lumotlarni qo‘shish, olish, o‘chirish va tekshirish amallari bajariladi. Hash ma‘lumotlar tuzilmasi samaradorligi va tezligi bilan dasturlashda juda muhim ahamiyatga ega.

PDF

References

1) Knuth, D. E. (1997). The Art of Computer Programming, Volume 3: Sorting and Searching. Addison-Wesley.

Ushbu asar, ma‘lumotlarni saqlash va qidirish metodlari, shu jumladan hash ma‘lumotlar tuzilmasi va uning ishlash tamoyillari haqida keng tushuncha beradi.

2) Cormen, T. H., Leiserson, C. E., Rivest, R. L., & Stein, C. (2009). Introduction to Algorithms (3rd ed.). MIT Press.

Bu kitob algoritmlar va ma‘lumotlar tuzilmalarini o‘rganishda asosiy manbalardan biridir. Hash tuzilmalariga oid bo‘limlar juda muhim.

3) Weiss, M. A. (2013). Data Structures and Algorithm Analysis in C++ (4th ed.). Addison-Wesley.

C++ dasturlash tilida ma‘lumotlar tuzilmalari, shu jumladan hash ma‘lumotlar tuzilmasining metodlari va ularning ishlash prinsiplarini tushuntiradi.

4) Sedgewick, R., & Wayne, K. (2011). Algorithms (4th ed.). Addison-Wesley.

Hash tuzilmalari va boshqa algoritmlar haqida batafsil tushunchalar beradi, bu kitobning algoritmik konsepsiyalari hash funksiyasining ishlashini tushunishda yordam beradi.

5) Meyers, S. (2005). Effective STL: 50 Specific Ways to Improve Your Use of the Standard Template Library. Addison-Wesley.

Hash ma‘lumotlar tuzilmasining STL (Standard Template Library) yordamida ishlash usullari haqida tushuncha beradi.

6) Wikipedia Contributors (2025). Hash Table. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Hash_table

Hash ma‘lumotlar tuzilmasining umumiy tushunchasi, ishlash prinsipi, metodlari va turli xil hash algoritmlari haqida ma‘lumot beradi.

7) Fagin, R., Lotem, A., & Naor, M. (2000). Optimal Aggregation Algorithms for Middleware. ACM Transactions on Database Systems (TODS).

Ushbu maqola, hash ma‘lumotlar tuzilmalari va ulardan samarali foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan ilmiy tadqiqotlarni taqdim etadi.

8) Sarma, A., & Ravichandran, R. (2017). Data Structures and Algorithms in Java. Wiley.

Java dasturlash tilida hash ma‘lumotlar tuzilmasi va metodlari haqida qo‘llanma.