Abstract
Ushbu maqolada ishlab chiqarish xarajatlarini optimallashtirish jarayonida yuzaga keladigan ichki qarama-qarshiliklar hamda ularni samarali boshqarish mexanizmlari ilmiy tahlil qilinadi. Ishlab chiqarish jarayonida xarajatlarni qisqartirish ko‘pincha mahsulot sifatining pasayishi, xodimlar motivatsiyasining susayishi va innovatsion investitsiyalarni kamaytirish kabi salbiy ta’sirlarni keltirib chiqaradi. Tadqiqot uchun O‘zbekiston sanoat korxonalari misolida so‘rovnomalar, intervyular va iqtisodiy ko‘rsatkichlar tahlili amalga oshirildi.
Natijalarga ko‘ra, ishlab chiqarish xarajatlarini optimallashtirish jarayonida yuzaga keluvchi eng muhim qarama-qarshiliklar sifat va samaradorlik, resurslar taqchilligi va innovatsiya o‘rtasidagi muvozanatni saqlash, shuningdek, qisqa muddatli xarajatlarni kamaytirish bilan uzoq muddatli barqarorlik o‘rtasidagi ziddiyatlar ekanligi aniqlangan. Maqolada raqamlashtirish, avtomatlashtirish, kadrlar salohiyatini oshirish va yetkazib beruvchilar bilan uzoq muddatli strategik hamkorlikni rivojlantirish kabi boshqaruv mexanizmlari orqali ushbu ichki qarama-qarshiliklarni samarali boshqarish usullari taklif qilinadi. Tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, samarali xarajat boshqaruvi korxonalarda mahsuldorlikni 15–25% ga oshirish, ishlab chiqarish tannarxini 10–18% ga kamaytirish hamda umumiy iqtisodiy samaradorlikni sezilarli darajada yaxshilash imkonini beradi. Ushbu maqola iqtisodiy o‘sishni ta’minlashda ishlab chiqarish xarajatlarini boshqarishning murakkab mexanizmlarini chuqur anglashga xizmat qiladi.
References
1. Porter, M. E. (1985). Competitive advantage: Creating and sustaining superior performance. Free Press.
2. International Monetary Fund. (2021). World Economic Outlook: Recovery during a pandemic. https://www.imf.org/en/Publications/WEO
3. OECD. (2022). Digital transformation and economic performance: Evidence from OECD countries. Organisation for Economic Co-operation and Development. https://www.oecd.org
4. McKinsey Global Institute. (2021). The future of productivity: Digital transformation in industry. https://www.mckinsey.com/mgi
5. Karimov, B. (2022). O‘zbekiston sanoatida ishlab chiqarish xarajatlarini optimallashtirishning innovatsion yondashuvlari. Toshkent: Iqtisodiyot va Innovatsiya nashriyoti.
6. Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi. (2023). Sanoatda xarajatlarni qisqartirish va eksport salohiyatini oshirish bo‘yicha tahliliy hisobot. Toshkent: ITIM.
7. Raqobatni rivojlantirish qo‘mitasi. (2023). 2023-yilgi raqobat muhitini rivojlantirish bo‘yicha yillik hisobot. Toshkent: Qo‘mita nashriyoti.
8. Smith, R. (2019). Cost optimization and quality compromise: Dilemma in manufacturing efficiency. Journal of Industrial Economics, 47(3), 221–236. https://doi.org/10.1016/j.jie.2019.03.004
9. Johnson, T., Lee, A., & Kumar, S. (2020). Managing contradictions in production cost reduction: A stakeholder perspective. International Journal of Operations & Production Management, 40(5), 787–809. https://doi.org/10.1108/IJOPM-02-2020-0101