2-TUR QANDLI DIABETNING RIVOJLANISHIDA INSULIN REZISTENTLIK VA HAYOT TARZI OMILLARINING ROLI
PDF

Keywords

2-tur qandli diabet, insulin rezistentlik, metabolik sindrom, hayot tarzi omillari, profilaktika, endokrin kasalliklar.

Abstract

2-tur qandli diabet (2TQ) — endokrinologiya va jamoat salomatligi sohasida eng keng tarqalgan kasalliklardan biri bo‘lib, dunyo bo‘yicha salomatlik va iqtisodiy yukni oshirmoqda. Kasallikning asosiy patofiziologik mexanizmi insulin rezistentlik bo‘lib, u organizm to‘qimalarining insulin ta’siriga sezuvchanligini pasaytiradi. Shu bilan birga, hayot tarzi omillari — noto‘g‘ri ovqatlanish, jismoniy faollik yetishmasligi, ortiqcha vazn va stress — 2TQ rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi.

Ushbu maqolada 2-tur qandli diabetning patogenezida insulin rezistentlikning o‘rni va hayot tarzi omillarining ta’siri tizimli tarzda ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, profilaktika va davolash strategiyalariga doir zamonaviy yondashuvlar tahlil qilinadi. Maqola bemorlarni erta aniqlash, asoratlarni kamaytirish va sog‘lom turmush tarzini rag‘batlantirish bo‘yicha amaliy tavsiyalar beradi.

PDF

References

1. American Diabetes Association. (2023). 2. Classification and diagnosis of diabetes: Standards of care in diabetes—2023. Diabetes Care, 46(Supplement_1), S19–S40. https://doi.org/10.2337/dc23-S002

2. DeFronzo, R. A., Ferrannini, E., Zimmet, P., & Alberti, G. (2015). International textbook of diabetes mellitus (4th ed.). Wiley-Blackwell.

3. Kahn, S. E., Hull, R. L., & Utzschneider, K. M. (2019). Mechanisms linking obesity to insulin resistance and type 2 diabetes. Nature, 444(7121), 840–846. https://doi.org/10.1038/nature05482

4. Eckel, R. H., Grundy, S. M., & Zimmet, P. Z. (2019). The metabolic syndrome. The Lancet, 375(9710), 181–183. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(09)60204-2

5. Hu, F. B. (2018). Globalization of diabetes: The role of diet, lifestyle, and genes. Diabetes Care, 34(6), 1249–1257. https://doi.org/10.2337/dc11-0442

6. Адилбекова, Д. Б., Хатамов, А. И., Мансурова, Д. А., & Пулатов, Х. Х. (2020). Морфологическое состояние сосудисто-тканевых структур желудка у потомства в условиях хронического токсического гепатита у матери. Морфология, 157(2-3), 10-11.

7. Adilbekova, D. B., Usmanov, R. D., Mirsharapov, U. M., & Mansurova, D. A. (2019). MORPHOLOGICAL STATE OF EARLY POSTNATAL FORMATION OF THE ORGANS OF THE GASTROINTESTINAL TRACT AND LIVER IN OFFSPRING BORN AND RAISED BY MOTHERS WITH CHRONIC TOXIC HEPATITIS. Central Asian Journal of Medicine, 2019(4), 43-55.

8. Шералиев, И. И., & Пулатова, Х. Х. (2017). Теорема Эссена для различно распределенных случайных величин. Научное знание современности, (3), 347-349.

9. Zakirov, A. U., KhKh, P., Ismatov, D. N., & Azizov, U. M. (2001). Anti-inflammatory effect of dichlotazole. Eksperimental'naia i Klinicheskaia Farmakologiia, 64(5), 50-52.

10. Пулатов, Х. Х., & Норбутаева, М. К. (2023). ТАЪЛИМ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯНИНГ РОЛИ.

11. Mustafakulov, A. A., & Arzikulov, F. (2020). Current State Of Wind Power Industry. American Journal of Engineering And Technology.(ISSN–2689-0984). Published: September, 14, 32-36.

12. Арзикулов, Ф., Мустафакулов, А. А., & Болтаев, Ш. (2020). Глава 9. Рост кристаллов кварца на нейтронно-облученных затравках. ББК 60, (П75), 139.

13. Ermetov, E. Y., Arzikulov, F., & Norbutayeva, M. (2025). ELECTRONIC HEALTH SYSTEMS (EHR). Western European Journal of Medicine and Medical Science, 3(01), 12-20.

14. Ermetov, E. Y., Arzikulov, F., Safarov, U., Olimov, A., & Izbasarov, I. (2025). PROTECTION OF MEDICAL DATA BY BLOCKCHAIN. Western European Journal of Medicine and Medical Science, 3(01), 52-56.

15. Mustafakulov, A. A., Arzikulov, F. F., & Dzhumanov, A. (2020). Use of Alternative Energy Sources in the Mountainous Areas of the Jizzakh Region of Uzbekistan. Internauka: electron. scientific. zhurn,(41 (170)).

16. Islomjon, I., & Fazliddin, A. (2025). EFFICIENCY OF MOBILE APPS IN HEALTHCARE: A CASE STUDY OF MED-UZ AI. Modern American Journal of Medical and Health Sciences, 1(2), 19-24.

17. Arzikulov, F., & Azizbek, K. (2025). ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN HISTOLOGY: DIGITAL ANALYSIS AND AUTOMATION IN DIAGNOSTICS. Modern American Journal of Medical and Health Sciences, 1(2), 140-142.

18. Otajonov, I. O., & Urinov, A. M. (2024). Assessment of Quality of Life Indicators of Patients with Cirrhosis of the Liver.

19. Отажонов, И. О. (2020). Кaм оқсилли парҳез самарадорлигини баҳолаш.

20. Otajonov, I. O. (2023). ANALYSIS OF MICRONUTRIENTS IN BABY FOOD RATION IN THE PRESENCE OF COMPLICATIONS AFTER RICKETS. Conferencea, 144-146.

21. Отажонов, И. О. (2011). Ҳозирги тараққиёт даврида талабалар овқатланишини гигиеник асослаш. Тиббиёт фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун диссертацияси.

22. Базарбаев, М. И., Эрметов, Э. Я., & Сайфуллаева, Д. И. Информационно-коммуникационная технология в медицинских вузах. Реформы в медицинском образовании, проблемы и их решения. In Сборник материалов XII научно методической конференции. Ташкент-2018.

23. Базарбаев, М. И., Сайфуллаева, Д. И., & Рахимов, Б. Т. ЗР Жураева Роль информационных технологий в медицине и биомедицинской инженерии в подготовке будущих специалистов в период цифровой трансформации в образовании. 10.10. 2022. ТТА. Ахборотномаси, 8-13.

24. Базарбаев, М. И., Эрметов, Э. Я., Сайфуллаева, Д. И., & Яхшибоева, Д. Э. (2023). Использование медиатехнологии в образовании. Журнал гуманитарных и естественных наук, (6), 94-99.

25. Petersen, K. F., & Shulman, G. I. (2018). Mechanisms of insulin action and insulin resistance. Physiological Reviews, 84(2), 804–841. https://doi.org/10.1152/physrev.00063.2003

26. Reaven, G. M. (2017). Insulin resistance: The link between obesity and cardiovascular disease. The Medical Clinics of North America, 88(4), 1273–1290. https://doi.org/10.1016/S0025-7125(08)70123-7