Keywords
Abstract
Ushbu ilmiy maqolada atrof-muhitning kimyoviy ifloslanishi va uning ekologik muammolari keng qamrovda yoritilgan. Inson faoliyati – sanoat ishlab chiqarishi, qishloq xo‘jaligi, energetika va transport tizimlarining rivojlanishi natijasida atmosfera, suv havzalari hamda tuproq tarkibiga ko‘plab zararli kimyoviy moddalarning tushishi ekologik barqarorlikka jiddiy xavf tug‘dirayotgani ko‘rsatib o‘tiladi. Maqolada turli manbalardan kelib chiqadigan kimyoviy ifloslantiruvchi moddalar – oltingugurt va azot oksidlari, og‘ir metallar, pestitsidlar, neft mahsulotlari, sanoat chiqindilari hamda maishiy kimyo vositalari kabi birikmalarning tabiiy ekotizimlarga ta’siri batafsil tahlil qilingan.Tadqiqot davomida kimyoviy ifloslanishning atmosfera muhitida kislota yog‘inlari, fotokimyoviy smog, issiqxona effekti va ozon qatlamining yemirilishi kabi global ekologik muammolarga olib kelishi ilmiy adabiyotlar asosida izohlangan. Suv havzalarining nitrat va fosfatlar bilan ortiqcha to‘yinganligi natijasida yuzaga keladigan eutrofikatsiya jarayoni, ichimlik suvi sifatining yomonlashuvi, daryolar va ko‘llarning neft mahsulotlari bilan ifloslanishi kabi jarayonlar ekologik oqibatlari bilan birga yoritilgan. Tuproqning pestitsidlar, agrokimyoviy moddalar va og‘ir metall birikmalari bilan zaharlanishi natijasida hosildorlikning pasayishi, oziq-ovqat zanjirida toksik moddalarning to‘planishi hamda ekotizimlarning biologik faoliyatining izdan chiqishi haqida ham batafsil ma’lumotlar berilgan.
References
Abdukarimov Sh. – “Ekologiya asoslari va atrof-muhitni muhofaza qilish” (Toshkent, 2012)
• Kimyoviy ifloslanishning hududiy va milliy muammolari, sanoat chiqindilarining suv va tuproqga ta’siri.
2. Karimov O. – “Sanoat chiqindilari va ekologik xavfsizlik” (Toshkent, 2015)
• Sanoat korxonalari va transportdan keladigan kimyoviy ifloslanish manbalari, ularning ekologik oqibatlari.
3. Raximova L. – “O‘zbekistonning suv resurslari va ifloslanish muammolari” (Toshkent, 2018)
• Daryo va ko‘llardagi kimyoviy ifloslanish, nitrat va og‘ir metallar ta’siri, suv sifatini monitoring qilish.
4. Eshonqulov B. – “Tuproq va agroekologiya” (Toshkent, 2016)
• Tuproqning kimyoviy ifloslanishi, agroximikatlar va o‘g‘itlarning salbiy ta’siri, hosildorlik va ekologik barqarorlik.
5. Nematov A. – “Atrof-muhitni muhofaza qilish texnologiyalari” (Toshkent, 2019)
• Kimyoviy chiqindilarni tozalash usullari, ekologik texnologiyalar va chiqindilarni qayta ishlash.