ORTTIRILGAN YURAK ILLATLARI BILAN KASALLANGAN BEMORLARDA FOLAT SIKLI GENLARI ALLEL POLIMORFIZMLARI VA GEMOSTAZ XUSUSIYATLARI

Abstract

Orttirilgan yurak illatlari (OYI) yurak-qon tomir tizimi kasalliklarining keng tarqalgan shakllaridan biri bo‘lib, uning rivojlanishida genetik omillar, ayniqsa folat sikli genlarining polimorfizmlari muhim rol o‘ynaydi. Ushbu tadqiqotning maqsadi OYI bilan kasallangan bemorlarda MTHFR, MTR va MTRR genlarining allel polimorfizmlarining chastotasini aniqlash va gemostaz ko‘rsatkichlarini baholashdir.

Tadqiqotda 50 nafar OYI tashxisi qo‘yilgan bemor va 30 nafar sog‘lom shaxs (nazorat guruhi) ishtirok etdi. Polimeraza zanjir reaktsiyasi (PZR) usuli yordamida MTHFR C677T, MTR A2756G va MTRR A66G polimorfizmlari aniqlandi. Gemostaz tizimi protrombin vaqti (PV), faollashgan qisman tromboplastin vaqti (AChTV), fibrinogen, D-dimer va trombosit agregatsiyasi orqali baholandi.

Natijalar shuni ko‘rsatdiki, MTHFR C677T polimorfizmining gomozigot shakli OYI guruhi bemorlarining 28%ida, geterozigot shakli esa 44%ida uchraydi, nazorat guruhida esa ushbu ko‘rsatkichlar mos ravishda **10% va 30%**ni tashkil etdi (p<0.05). MTR A2756G va MTRR A66G polimorfizmlari ham OYI guruhi bemorlarida yuqori chastotada qayd etildi. Gemostaz tahlili OYI bemorlarida fibrinogen (4,2±0,5 g/L), D-dimer (600±50 ng/mL), protrombin vaqti (11,8±0,7 s) va trombosit agregatsiyasi (70±5%) ning nazorat guruhiga nisbatan oshganini ko‘rsatdi (p<0.05).

Xulosa qilib aytganda, OYI bilan kasallangan bemorlarda folat sikli genlarining polimorfizmlari va gemostaz buzilishlari trombotik asoratlar xavfini oshirishi mumkin. Ushbu natijalar OYI diagnostikasi va individual davolash yondashuvlarini takomillashtirishga yordam beradi.