ANTIBIOTIKLARGA CHIDAMLI BAKTERIYALARNING KENGAYISHI VA XAVFLARI
PDF

Keywords

antibiotik rezistentligi, AMR, superbug, carbapenem-rezistent bakteriyalar, MRSA, ESBL, nosokomial infeksiyalar, One Health, O‘zbekiston.

Abstract

Antibiotiklarga chidamli (rezistent) bakteriyalar (AMR – Antimicrobial Resistance) bugungi kunda global sog‘liqni saqlashning eng katta tahdidlaridan biridir. Ushbu maqolada antibiotik rezistentligining epidemiologiyasi, asosiy mexanizmlari, tarqalish omillari va O‘zbekiston sharoitidagi holat tahlil qilinadi. Maqola WHO (2024), CDC (2025), The Lancet (2023–2025) va O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lumotlariga asoslanadi. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, 2024-yilda dunyo bo‘yicha AMR sababli 1,27 million to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘lim qayd etilgan, 2050-yilga borib esa yiliga 10 million o‘limgacha yetishi bashorat qilinmoqda. O‘zbekistonda eng keng tarqalgan rezistent patogenlar qatoriga carbapenem-rezistent Klebsiella pneumoniae (CRKP), MRSA va ESBL ishlab chiqaruvchi E.coli kiradi. Antibiotiklarni ratsional ishlatmaslik, veterinariyada keng qo‘llanilishi va nosokomial infeksiyalar rezistentlikning asosiy haydovchilaridir. Xulosa qismida milliy strategiyani kuchaytirish, One Health yondashuvini joriy etish va yangi antibiotik sinfini ishlab chiqarish zarurligi ta’kidlanadi.

PDF

References

1. WHO (2024). Global Antimicrobial Resistance and Use Surveillance System (GLASS) Report.

2. CDC (2025). Antibiotic Resistance Threats in the United States.

3. Murray CJ et al. (2022). Global burden of bacterial antimicrobial resistance in 2019. The Lancet.

4. O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi (2024). Nosokomial infeksiyalar monitoringi hisoboti.

5. Ikramov A. va boshq. (2024). Carbapenem-rezistent Klebsiella pneumoniae in Uzbekistan intensive care units. Central Asian Journal of Medicine.