SUN'IY INTELLEKT VA YOLG'ON AXBOROT: FAKTNI SOXTADAN AJRATISH MUAMMOSI
PDF

Keywords

Sun’iy intellekt, yolg‘on axborot, faktcheking, feyk yangiliklar, axborot ishonchliligi, deepfake, algoritmik aniqlash, dezinformatsiya, jurnalistika etikasi.

Abstract

Ushbu maqola zamonaviy axborot muhitida sun’iy intellekt (SI) vositalarining yolg‘on va soxta axborotlarga qarshi kurashishdagi roli, imkoniyatlari hamda cheklovlarini tahlil qiladi. Yolg‘on yangiliklar, manipulyativ kontent va deepfake texnologiyalari orqali tarqalayotgan noto‘g‘ri ma’lumotlar bugungi kunda nafaqat jurnalistikani, balki butun jamoatchilikni ishonchsizlik va beqarorlik muhitiga olib kelmoqda. Sun’iy intellekt asosida ishlab chiqilgan faktcheking tizimlari feyk xabarlarni aniqlashda muhim ahamiyat kasb etayotgan bo‘lsa-da, ularning imkoniyatlari cheklangan va ayrim hollarda xatoliklar yuzaga chiqmoqda. Maqolada mazkur muammolar yechimlari, SI algoritmlarining ishlash prinsipi, ularning afzallik va zaif tomonlari chuqur tahlil etiladi.

PDF

References

1. Diakopoulos, N. (2019). Automating the News: How Algorithms Are Rewriting the Media. Harvard University Press.

2. Wardle, C., & Derakhshan, H. (2017). Information Disorder: Toward an Interdisciplinary Framework for Research and Policymaking. Council of Europe Report.

3. Marconi, F. (2020). Newsmakers: Artificial Intelligence and the Future of Journalism. Columbia Journalism Review.

4. Tandoc Jr, E. C., Lim, Z. W., & Ling, R. (2018). Defining “Fake News”: A typology of scholarly definitions. Digital Journalism, 6(2), 137–153.

5. Vosoughi, S., Roy, D., & Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. Science, 359(6380), 1146–1151.

6. UNESCO (2021). AI and the Future of Journalism: How Artificial Intelligence Can Make Journalism More Inclusive and Effective. Paris: UNESCO Publishing.

7. European Commission (2023). Proposal for a Regulation Laying Down Harmonised Rules on Artificial Intelligence (Artificial Intelligence Act). Brussels.

8. Ganieva, M. (2023). Sun’iy intellekt va axborot ishonchliligi: O‘zbekiston ommaviy axborot vositalarida feyk yangiliklarga qarshi kurash. O‘zbekiston jurnalistikasi ilmiy jurnali, 1(11), 88–93.

9. FullFact (2024). Automated Factchecking Tools: Overview and Evaluation Report. London: FullFact.org.

10. O‘zbekiston Respublikasi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi (2024). Raqamli axborot xavfsizligi: muammo va yechimlar. Toshkent: “Akademnashr”.

11. Snopes Fact-checking Database. https://www.snopes.com – Murojaat qilingan sana: 2025-yil 2-avgust.

12. PolitiFact. https://www.politifact.com – Murojaat qilingan sana: 2025-yil 2-avgust.

13. Google Fact Check Tools. https://toolbox.google.com/factcheck – Murojaat qilingan sana: 2025-yil 3-avgust.

14. Shuhratova, N. (2024). Raqamli jurnalistikada faktcheking amaliyoti. Jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti ilmiy axborotnomasi, 2(7), 45–50.